Με αφορμή τους παραολυμπιακούς αγώνες, άτομο με αναπηρία
ή με ειδικές ανάγκες όπως συνήθως λέγεται, η αφεντιά
μου, θα προσπαθήσω να διατυπώσω κάποιες σκέψεις για την
θέση μας στην σύγχρονη κοινωνική και πολιτική
πραγματικότητα.

Καταρχήν θα σας διηγηθώ μια μικρή προσωπική ιστορία:
Πριν 7 και κάτι χρόνια η επιτροπή του νόμου 1648/86 που
τοποθετεί άτομα με ειδικές ανάγκες σε θέσεις εργασίας
μου βρήκε μια θέση εργασίας σε μια κρατικοσυνεταιριστική
επιχείρηση ενώ βρισκόμουνα για 8 ολόκληρα χρόνια
άνεργος.
Βέβαια με τον συγκεκριμενο νόμο διορίστηκαν
άπειροι«ανάπηροι μαϊμούδες»ενώ πραγματικοί ανάπηροι
παραμένουν άνεργοι, ζώντας συχνά από το υστέρημα των
γονιών τους και από τα άθλια επιδόματα της πρόνοιας.
Με την τοποθέτηση μου στην συγκεκριμένη εργασία βρέθηκα
αντιμέτωπος με την άρνηση της εταιρίας να αποδεχτεί την
τοποθέτηση μου, ένα γεγονός βέβαια που συνηθίζεται από
όλες τις επιχειρήσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Αλλα αυτό που με σόκαρε δεν είναι τα καμώματα των
εργοδοτών, αλλα η ρατσιστική συμπεριφορά των συναδέλφων
που διαμαρτύρονταν για τις προσλήψεις μας. Οι διάφορες
δικαιολογίες που πρόβαλαν οι συνδικαλιστές και οι
εργαζόμενοι ήταν ολοκληρωτικά ενταγμένες μέσα στο κλίμα
της ανθρωποφάγας πραγματικότητας «η εταιρία δεν
βγαίνει… εσείς δεν μπορείτε να προσφέρεται…». Ενας
δηλαδή κυνικός ρατσιστικός συντεχνιακός λόγος “αφού
βολεύτηκα εγώ οι άλλοι ας πάνε να πνίγουνε”
Παρόμοιες και πιο θλιβερές ακόμη ιστορίες ρατσιστικής
συμπεριφοράς, απόρροια της συνολικής αλλοτριωμένης
πραγματικότητας, έχουν όλα τα άτομα με ψυχικές,
σωματικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, να διηγηθούν.
Ακόμη και το συναίσθημα του οίκτου δεν είναι αντίθετο
του κοινωνικού ρατσισμού, απεναντίας συμπληρώνει τις
εκφράσεις ανωτερότητας αυτών που θεωρούνται
«ολοκληρωμένοι» άνθρωποι, τρομάρα τους!!! Φυσικά το μόνο
που σε τελευταία αναλυση προσπαθούνε να διαχειρισθούνε
είναι ο φόβος του διαφορετικού, μέσα σε μια άκρως
ανταγωνιστική κοινωνία.
Είναι αλήθεια πως οι ρατσιστικές συμπεριφορές απέναντι
στα άτομα με σωματική αναπηρία είναι συγκεκαλυμμένες και
υποδόριες αλλα δεν συμβαίνει το ιδιο με τα άτομα με
ψυχικά νοσήματα. Εκεί ο ρατσισμός είναι απροκάλυπτος,
πόσες αλήθεια κινητοποιήσεις «πολιτών», έγιναν το
τελευταίο διάστημα ενάντια στο πρόγραμμα
αποασυλοποίησης. Δυστυχώς ειναι εκατοντάδες σε όλη την
Ελλάδα.
Οι ίδιοι άνθρωποι που ενθουσιάζονται με τις πραγματικά
σπουδαίες επιδόσεις των αθλητών στους παραολυμπιακούς
αγώνες, που εκδηλώνουν την «φιλανθρωπία» τους εξω από
την εκκλησία στο πάσχοντα, που μπορεί και να διαδηλώνουν
όταν οι κακοί αμερικανοί σκοτώνουν στο Ιράκ, οι ίδιοι
άνθρωποι διαμαρτύρονται εάν στην γειτονία τους πάει να
δημιουργηθεί μια ανοικτή κοινότητα ψυχικά ασθενών,
τρέμοντας αυτόν που δεν χωράει στις νόρμες της
συντηρητικής κοινωνίας.
Αλλα και στο επίπεδο της επίσημης πολιτείας τα πράγματα
δεν είναι καλύτερα, φυσικά το νομοθετικό πλαίσιο εχει
βελτιωθεί αισθητά σε σύγκριση με τις προηγούμενες
δεκαετίες, αλλα η συνολική παρέμβαση των κρατικών δομών
είναι αναντιστοιχες με τις αυξημένες ανάγκες των ατόμων
με αναπηρία και των οικογενειών τους. Η πρόσβαση στα
μέσα μαζικής μεταφοράς είναι από δύσκολη έως αδύνατη. Το
ιδιο και η μετακίνηση στις μεγαλουπόλεις, η πρόσβαση στα
δημόσια και ιδιωτικά κτήρια. Στο όψιμο ενδιαφέρον που
έδειξαν οι υπεύθυνοι λόγω παραολυμπιακών καλώντας τις
επιχειρήσεις να γίνουν προσβασιμες στα άτομα με
αναπηρία, σύμφωνα με τις εφημερίδες, ανταποκρίθηκε μόλις
το 1% από αυτές. Το ιδιο και συχνά μεγαλύτερες είναι οι
δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στην διασκέδαση ή στις
διακοπές. Είναι ολοφάνερο ότι αυτός ο κόσμος δεν
φτιάχτηκε για μας. Αυτός ο κόσμος απαγορεύει το
διαφορετικό που ομορφαίνει τον ανθρώπινο πολιτισμό μας.
Η γκετοποίησης και η αυτοπεριθωριοποίηση για την
πλειονότητα των ανάπηρων και των οικογενειών τους είναι
η μοναδική λύση. Και το αίτιο πλέον δεν είναι η άγνοια
και οι προλήψεις όπως τις προηγούμενες δεκαετίες αλλα η
αδυσώπητη πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα του
όψιμου καπιταλισμού.
Αυτή η κατάσταση έχει σαν αποτέλεσμα συχνά τα άτομα με
ειδικές ανάγκες και οι οικογένειες τους να εσωτερικευουν
την απόρριψη και τον ρατσισμό της πολιτείας , αν και
αυτό εξαρτάτε σε μεγαλο ποσοστό από την κοινωνική θέση
και την μόρφωση τους .
Οι κοινωνικές αντιθέσεις επηρεάζουν το πώς ζούνε τα
άτομα με ειδικές ανάγκες, πχ διαφορετικά ζει και
αντιμετωπίζει το πρόβλημα του, ένας ανάπηρος που δεν
εχει οικονομικό πρόβλημα και διαφορετικά ο ανάπηρος που
η οικογένεια του δύσκολα τα βγάζει πέρα.. Ιδιαίτερα μέσα
σε ένα πολιτικό και οικονομικό κλίμα φιλελευθεροποίησης
των πάντων που οι κοινωνικές δαπάνες λιγοστεύουν αντι να
αυξάνονται, όπου το κοινωνικο έργο το αναλαμβάνουν οι
φιλανθρωπικές οργανώσεις, η εκκλησία , οι μη
κυβερνητικές οργανώσεις και οι ιδιώτες .
Κατά βάθος το πρόβλημα της αναπηρίας είναι βαθιά
πολιτικο, κοινωνικο και φιλοσοφικό ζήτημα. Αντανακλά σε
όλο το μεγαλείο της το τι κοινωνία έχουμε και το τι
κοινωνία θέλουμε. Κάτω από αυτή την λογική μπορούμε να
πούμε ότι δεν υπάρχουν «τέλειοι» και «ατελείς» άνθρωποι,
όλοι μας είμαστε άτομα με ειδικές ανάγκες αλλα και
ικανότητες που μέσα στην διαφορετικότητα μας μπορούμε να
οικοδομήσουμε μια κοινωνία που θα εχει στο κεντρο της
τις πολύμορφες ανάγκες μας και όχι το κέρδος.
Αυτό θα το πετύχουμε εάν ξαναανακαλύψουμε την
αλληλεγγύη, τον συλλογικό αγώνα, εάν πάψουμε να είμαστε
θεατές και να γίνουμε πρωταγωνιστές στα δρώμενα της
ζωής. Αρκεί να αγαπήσουμε αυτό που είμαστε για να
αγαπήσουμε και αυτούς που έχουμε γύρω μας. Τα άτομα με
ειδικές ανάγκες μέσα από την πολιτική-κοινωνική και
επιστημονική τους δράση μπορούνε να σπάσουν τον ρατσισμό
και την αδιαφορία αρνούμενα να εκλάβουν την φυσική τους
ιδιαιτερότητα σαν μειονεξία. Αλλά σαν μια πραγματικότητα
που μπορεί πολλές φορές να δράσει απελευθερωτικά. .
Τα πράγματα εξελίσσονται, ύστερα από 7 και κάτι χρόνια
στην εργασία το κλίμα εχει αλλάξει αισθητά προς το
καλύτερο, κάτι που σε μικροκλίμακα υποδηλώνει ότι η
σημερινή βαθιά αλλοτριωμένη κατάσταση μπορεί να
ανατραπεί.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΓΥΡΟΣ

Wednesday, February 09 2005