Κριτική ανάγνωση του βιβλίου του Τ. Φωτόπουλου: «Η ΕΛΛΆΔΑ ΩΣ ΠΡΟΤΕΚΤΟΡΑΤΟ ΤΗΣ ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΗΣ ΕΛΙΤ- Η ανάγκη για άμεση έξοδο από την ΕΕ και για την αυτοδύναμη Οικονομία»- «Γόρδιος»- 2010.
Οι εκλογές όπως ήταν και φυσικό ως ένα σημείο έβγαλαν ενισχυμένες δυνάμεις με ξεκάθαρο αντιΕΕ χαρακτήρα, όπως είναι το ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Την ίδια στιγμή εντός της ΕΕ έχουν βγει τα μαχαιριά, διαμορφώνοντας ένα νέο ανταγωνιστικό τοπίο με μεταβατικά χαρακτηριστικά στην παρούσα φάση.
Ανοίγοντας στην Ελλάδα και στην Ευρώπη ένα διάλογο για τον χαρακτήρα, τον ρόλο και τις προοπτικές της ΕΕ. Σε αυτό τον διάλογο από μια αντισυστημική οπτική παίρνει μέρος ο στοχαστής και συγγραφέας Τ. Φωτόπουλος με το βιβλίο του: «Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΠΡΟΤΕΚΤΟΡΑΤΟ ΤΗΣ ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΗΣ ΕΛΙΤ- Η ανάγκη για άμεση έξοδο από την ΕΕ και για αυτοδύναμη Οικονομία»- «Γόρδιος»- 2010.
Το θέμα που ερευνά το εν λόγω βιβλίο είναι η ενσωμάτωση της χώρα στην διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς, ο ρόλος που παίζει η ΕΕ, αλλά και οι προοπτικές αντίστασης των λαϊκών μαζών.
Αντιστάσεις που για τον συγγραφέα θα έχουν αποτέλεσμα μόνο αν οδηγήσουν σε μια αυτοδύναμη οικονομική ανάπτυξη έξω από την ΕΕ, σε ένα νέο διεθνισμό, σε μια νέα Ευρώπη που θα σέβεται την οικονομική, πολιτική, κοινωνική αυτονομία, σε μια νέα Ευρώπη των λαών και των περιφερειών. Ένα μεταβατικό στάδιο προς την «Περιεκτική Δημοκρατία», όπως ονομάζει ο ίδιος το ανατρεπτικό πρόταγμα του.
Υπερεθνική ελίτ και διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς
Για τον Τ. Φωτόπουλο η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική αλλά συνολική και συστημική. Μια κρίση με παραμέτρους οικονομικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς και οικολογικούς, τελικά μια κρίση αξιών του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου. Κρίση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος που εξ αρχής σχεδιάστηκε για να ενισχύει την συγκεντροποίηση οικονομικής και πολιτικής δύναμης στα χέρια των ελίτ των καπιταλιστικών μητροπόλεων σε βάρος των λαών τους, αλλά και σε βάρος των λαών της περιφέρειας.
Μια παγκόσμια ανισόμετρη οικονομικά και πολιτικά διαδικασία που οικοδομεί μια παγκόσμια ιεραρχία με κέντρο τις μεγάλες μητροπολιτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τις συνενώσεις τους, όπως είναι και η ΕΕ, που αυξάνουν αντι να περιορίσουν τον παγκόσμιο ιεραρχικό καταμερισμό εργασίας. Όπως συμβαίνει λόγου χάρη εντός της ΕΕ με την Γερμανία, την Γαλλία και κατόπι την Αγγλία να κινούν τα νήματα και τις χώρες Ευρωπαϊκού νότου, όπως η Ελλάδα- μια χώρα της ημιπεριφέρεια- να ακολουθούν.
Ο συγγραφέας καταρχήν προσεγγίζει την νεομαρξιστικής προελεύσεως ανάλυση της αντίθεσης μητρόπολη-περιφέρεια που στον μοντέρνο καπιταλισμό επικαθορίζει την αντίθεση κεφάλαιο-εργασία. Μέσα από αυτήν την οπτική αντιμετωπίζει το ζήτημα τα ανάπτυξη και της εξάρτησης χωρών όπως η Ελλάδα.
Στην συνέχεια χρησιμοποιώντας εργαλεία από το χώρο της αυτονομίας και του ελευθεριακού κομμουνισμού αναπτύσσει την έννοια της υπερεθνικής ελίτ με βάση την διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς. Έννοιες και θεωρητικά εργαλεία που υπερβαίνουν την κεντρικότητα της ταξικής αντίθεσης, της αντίθεσης κεφάλαιο- εργασία.
Για τον Τ. Φωτόπουλο η παγκόσμια κυριαρχία των πολυεθνικών επιχειρήσεων δημιούργησε μια υπερεθνική ελίτ που θεσμοθέτησε την διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς με την αντίστοιχη νεοφιλελεύθερη μορφή της νεωτερικότητας.
Η υπερεθνική ελίτ που αποτελείται από τις υπερεθνικές οικονομικές, πολιτικές και τεχνοκρατικές ελίτ δρα υπερεθνικά και δεν εκφράζει αποκλειστικά τα συμφέροντα κάποιου κράτους-έθνους. Παρόλο αυτά χρησιμοποιεί την δύναμη συγκεκριμένων κρατών και πιο συγκεκριμένα των μεγάλων ηγεμονικών μητροπολιτικών- ιμπεριαλιστικών δυνάμεων- κρατών.
Κάτω από αυτή την οπτική το «εθνικό» δεν ταυτίζεται με το εθνικιστικό αλλά με το λαϊκή εξουσία/ κατοχή των μέσων παραγωγής. Με στόχο την οικοδόμηση μιας αυτοδύναμης ανάπτυξης που θα αποτελέσει την βάση για μια νέα μορφή δημοκρατίας, την «περιεκτική δημοκρατία». Μια δημοκρατική κοινωνία ισοκατανομής της εξουσίας, της δύναμης και του πλούτου που θα υπερβαίνει τον καπιταλισμό και την διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς.
Κρίση παραγωγικού- καταναλωτικού μοντέλου
Η σημερινή κρίση που βιώνει ο τόπος μας είναι το αποτέλεσμα της απόλυτης αποτυχίας του μεταπολεμικού αναπτυξιακού μοντέλου που απόβλεπε στην ενσωμάτωση της χώρας στην παγκόσμια αγορά. Δημιουργώντας μια απόλυτα εξωστρεφή οικονομία που στηρίζονταν σε πήλινα πόδια που είχε ως αποτέλεσμα την οικοδόμηση ενός διαστρεβλωμένου παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου.
Αποτέλεσμα της εξάρτησης των εθνικών παραγωγικών δυνάμεων από τις ξένες ελίτ. Με τις ντόπιες ελίτ να παίζουν το ρόλο του προστάτη των συμφερόντων των ξένων ελίτ, υπερασπιζόμενες με κάθε τρόπο και τα δικά τους ιδιοτελή συμφέροντα.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία ενός προτεκτοράτου των Αμερικάνων, ύστερα από την στρατιωτική ήττα της Αριστεράς, το 1949. Σήμερα αντίστοιχα σε μια περίοδο κυριαρχίας των υπερεθνικών ελίτ η χώρα ξαναμετατρέπεται σε προτεκτοράτο που έχει ως αποτέλεσμα την μετάλλαξη της αστικής μας δημοκρατίας σε κοινοβουλευτική χούντα, όπως γράφει πολύ χαρακτηριστικά ο συγγραφέας.
Στην μεταπολεμική περίοδο η χώρα μετατράπηκε σε μια υπερκαταναλωτική κοινωνία, αναντίστοιχη με την παραγωγική βάση. Μια οικονομία-κοινωνία των υπηρεσιών, «ραντιέρικης» και παρασιτικής νοοτροπίας με χαμηλή παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα. Με ένα κράτος κορπορατικό και αυταρχικό που έδωσε μεγάλες ελευθερίες κίνησης στο ντόπιο και ξένο κεφάλαιο, σε αντίθεση με τους μύθους του διευρυμένου δημόσιου τομέα.
Πλήρης υποταγή στην αγορά;;
Απέναντι σε αυτή την άκρως πολύμορφη συστημική κρίση η απάντηση των ελίτ είναι η ακόμη μεγαλύτερη οικονομική εξωστρέφεια, είναι η πλήρης υποταγή της χώρας στην χούντα ΔΝΤ -ΕΕ-ΕΚΤ, είναι η πλήρης απελευθέρωση από τους κοινωνικούς έλεγχους των 4 αγορών( αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίου και εργασίας).
Κάτι που δεν είχε επιτευχτεί ως τα τώρα εξαιτίας της έντονης κοινωνικής πάλης στο εσωτερικό της χώρας που απέτρεπε τις ελίτ να δράνε ανεξέλεγκτα. Ας σημειωθεί πως αυτά που έχουν απελευθερωθεί ως τα τώρα είναι το κεφάλαιο και τα αγαθά, ενώ παραμένει ανοικτό το ζήτημα του τι θα γίνει με τις υπηρεσίες και την αγορά εργασίας.
Αν εν τέλει επιτευχθεί η ολοκληρωτική απελευθέρωση των 4 αγορών( αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίου και εργασίας), τότε θα μιλάμε για μια καθολική κοινωνική καταστροφή, για μια λατινοαμερικανοποιήση της Ελλάδας, για την μεγαλύτερη ανισοκατανομή πλούτου που έζησε πότε αυτός ο τόπος. Για μια Ελλάδα, «μπανανία» των πολυεθνικών και των ελίτ, ντόπιων και ξένων.
Υπάρχει εναλλακτική λύση;
Ένας από τους μύθους που με επιτυχία ως τα τώρα έχει πλασάρει η κοινοβουλευτική χούντα είναι ο μύθος πως δεν υπάρχει εναλλακτική λύση, πως η τρόικα, το μνημόνιο είναι πάνω κάτω μονόδρομος. Απόρροια και της αδυναμίας της φιλοευρωπαϊκής ρεφορμιστικής Αριστεράς να απαντήσει στρατηγικά. Ένα γεγονός που κάνουν επιτακτική την ανάγκη της αντισυστημικής Αριστεράς «να θέσει θέμα εξόδου από την ΕΕ..», όπως γράφει και ο Τ. Φωτόπουλος.
Μπροστά στην καταστροφή που μας απειλεί ως χώρα το πραγματικό δίλημμα είναι: «χρεοκοπία με βάση τους επαχθείς όρους που μας επιβάλουν οι «εταίροι» μας ή χρεοκοπία στην οποία θα επιβάλουμε τους δικούς μας όρους», που δεν είναι άλλοι από το να πληρώσουν με κάθε τίμημα οι ίδιες οι ελίτ την κρίση τους.
Αυτό συνεπάγεται την ενδυνάμωση του κοινωνικού αγώνα με αυτο-οργάνωση και από τα κάτω που θα καταλήξει σε μια γενική πολιτική απεργία. Με στόχο την πτώση της κοινοβουλευτικής χούντας και την άμεση μονομερή έξοδο μας όχι μόνο από την ΟΝΕ αλλά και από την ΕΕ.
Κάπως έτσι θα ανοίξει ο δρόμος για την δημιουργία των προϋποθέσεων μιας αυτοδύναμης(όχι αυτάρκους)οικονομίας. Μιας οικονομίας που θα ελέγχονταν άμεσα από τους ίδιους του πολίτες μέσω της δημοτικοποίησης των μέσων παραγωγής.
Αναγκαία προϋπόθεση για τα παραπάνω για να μην επαναληφθεί η αποτυχία του Αργεντινάζο είναι η ύπαρξη ενός μαζικού αντισυστημικού κινήματος που θα οικοδομεί την αντεξουσία στο δρόμο, στην γειτονία, στους χώρους εργασίας. Με ένα δημοκρατικό πρόταγμα καθολικής ανατροπής και χειραφέτησης που θα καλύψει από τα «κάτω» το κενό εξουσίας που δημιουργείται κατά την διάρκεια και μετα την εξέγερση.
Ερωτήματα που ζητάνε απαντήσεις;;
Το εν λόγω βιβλίο σηκώνει πολύ κουβέντα και από πολλές πλευρές. Είναι η Ελλάδα μια εξαρτημένη χώρα, μια χώρα της ημιπεριφερείας που κατάντησε προτεκτοράτο της υπερεθνικής ελίτ; Προσωπικά θεωρώ την λέξη προτεκτοράτο τραβηγμένη απ τα μαλλιά…
Η υπερεθνική ελίτ- στο βαθμό που υπάρχει ως τέτοια- δρα χρησιμοποιώντας τα έθνη-κράτη ή ακόμη και σήμερα οι πολυεθνικές έχουν πατρίδα τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις;
Μπορούμε, πρέπει να φύγουμε από την ΕΕ και πότε και πως μπορεί να συμβεί αυτό; Λόγου χάρη δυνάμεις όπως το ΚΚΕ και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ συνδυάζουν τον αντιΕΕ αγώνα με την αντικαπιταλιστική και σοσιαλιστική- κομμουνιστική προοπτική ενώ το πολιτικό ρεύμα της «περιεκτικής δημοκρατίας» όχι, βλέποντας την άμεση έξοδο από την ΕΕ μέσω μιας κυβέρνησης λαϊκής ενότητας.
Υπάρχουν άραγε κοινωνικές δυνάμεις για μια αυτοδύναμη ανάπτυξη ή το εμπόρευμα έχει καταπιεί κάθε ακμάδα ζωτικής ενέργειας και μαχόμενης αξιοπρέπειας;
Πρόκειται για ερωτήματα που δεν χωράνε εύκολες αφοριστικές απαντήσεις. Για αυτό το λόγο το βιβλίο του Τ. Φωτόπουλου αξίζει να διαβαστεί με προσοχή και ανοικτό μυαλό.
Δ. ΑΡΓΥΡΟΣ